Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej w VII LO – lekcja otwarta z warsztatem „Śledztwo katyńskie”

Sejm Rzeczpospolitej w 2007 r. ustanowił dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Katynia, aby umożliwić oddanie hołdu polskim jeńcom wojennym zgładzonym przez NKWD wiosną 1940 roku. Zbrodnia ta wyczerpuje znamiona ludobójstwa, zbrodni wojennej oraz zbrodni przeciwko ludzkości. Była wymierzona nie tylko w ludzi – kwiat narodu polskiego – ale także w prawdę. Aż do 1990 r. władze ZSRS zaprzeczały swej odpowiedzialności za mord na polskich oficerach, kłamliwie obarczając nią Niemców. Ofiarami było blisko 22 tysiące Polaków – jeńców z obozów specjalnych NKWD w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Wśród zabitych byli oficerowie Wojska Polskiego: wybitni dowódcy, uczeni, profesorowie wyższych uczelni, artyści, pisarze, lekarze, nauczyciele, prawnicy, policjanci, urzędnicy. Sowieci chcieli zapobiec w ten sposób odrodzeniu się państwa polskiego, a w konsekwencji – doprowadzić do wymazania Polski z mapy Europy.

Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej przypada w rocznicę opublikowania przez Niemcy – 13 kwietnia 1943 r. – oficjalnej informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobów polskich oficerów, jednak dopiero 13 kwietnia 1990 r. rosyjska agencja TASS podała, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani w 1940 przez NKWD.

W VII Liceum Ogólnokształcącym uczciliśmy pamięć o ofiarach poprzez przeprowadzone w klasach pierwszych lekcje okolicznościowe zatytułowane: „Katyń – zbrodnia bez sądu i kary” oraz lekcji otwartej w klasie IC. Zajęcia składały się z części wykładowej oraz warsztatowej, opartej na profesjonalnych materiałach przygotowanych przez Instytut Pamięci Narodowej pt. „Śledztwo katyńskie”.

Uczniowie poznawali metodykę pracy historyka archiwisty, bazując na wysokiej jakości kopiach oryginalnych zdjęć skrzynek zawierających przedmioty znalezione przy ofiarach, operowali listą osób poszukiwanych oraz folderem zawierającym zestawienie medali, odznaczeń, monet, pagonów (naramienników) wszelkiego rodzaju mundurów, które wydobyto w czasie ekshumacji ciał polskich oficerów.

Lekcje wniosły nie tylko wiedzę, ale i konkretne umiejętności posługiwania się różnego typu źródłami historycznymi i ich interpretowania, a ponadto zainspirowały do refleksji poprzez towarzyszące wykładowi głębokie, poruszające teksty autorstwa wybitnego pisarza i dziennikarza, świadka ekshumacji – Józefa Mackiewicza oraz Zbigniewa Herberta.

Tylko guziki nieugięte
przetrwały śmierć świadkowie zbrodni
z głębin wychodzą na powierzchnię
jedyny pomnik na ich grobie (…).

(Z. Herbert – Guziki, fragment)